ऊ

जे एन दाहाल
मासाचुसेट्स, अमेरिका

सुनसान औंसीको रात, जनिकै फूलबारी त्यहाँ एउटा सानो कोपिला अध्यारोमा उदेश्यलाई चुम्ने महान् विचारले जन्मँदै शरणार्थी बन्यो। छाप्राभरि नाल काडिएका अरू बच्चाभन्दा पृथक् समाजको यस पात्रलाई म ऊ भन्न रुचाउछु। ऊ मुस्कुराउँछ, लाग्छ मुस्कुराहटबाट मलाई समर्थन दिँदैछ।

शिशिर, ग्रीष्म, शरद र वसन्तले हुर्काइदिन्छ। अनि तरुण आवस्थाले घेर्दै लान्छ। कसैलाई प्रेम गर्छ अनि भन्न खोज्छ तर सक्दैन। आशावादी सपना देख्छ , रम्न चाहन्छ। मुहारभरि उही आकृति अनि प्रेमले घेरेको छ। भोक, प्यास, निद्रा लाग्दैन। प्रतेक दिन प्रस्ताव राख्न खोज्छ तर सक्दैन। त्यसै ओइलाएर झर्छन् उसका प्रस्तावहरु।

अहिले ऊ सकुन्तला पल्टाउँछ र देवकोटालाई सम्मान गर्छ । अक्षरलाई पाठ गरी शब्दसँग खेल्छ र रमाउँछ। सर्टको गोजीबाट एउटा कलम निकाल्छ, लेख्छ यो विश्व साहित्य हो, शरणार्थी साहित्य होइन। अपमान गर्छ जगतले साहित्यलाई स्थितिगत रूपले विभाजन गर्ने मानवहरुलाई। ऊ टेबुल छेउको अर्को पुस्तक तान्छ र पढ्छ शिरीषको फूल अनि सम्झन्छ वर्तमान समालोचकहरूको कुरा अनि थुक्छ आँखा भएका ती दृष्टिविहीनहरुलाई।

लेखन तत्वको आधारमा, शरणार्थी लेखन भन्ने मानसिक अपाङ्ग हुन्। भाषा, साहित्य र कलाको संरक्षण गर्ने महान विचारकले कहिले पनि दोषी चस्माले हेर्दैन। ऊ त्यही पात्र हो, जो हिजो यही विषयमा कलम उठाउँदै थियो आज पनि उठाउँदै छ र उठाइरहनेछ युग-युगसम्म। देश,घर-परिवारदेखि टाढा भएर लेखिएको साहित्यलाई, शरणार्थी साहित्य भनेर चिनाउन खोज्ने हलुवा तर्कले रोक्ने छैन, छेक्ने छैन। ऊ पात्र दिनभरि बर्बराइरह्यो।

यही जमिनमा पैताला राखेर अरूको लेख्न क्रमलाई टुक्र्याउनु बेकार छ। चाहे भूगोल कम्पन होस् या वायु रोकियोस्। ऊ मेरो विशेष पात्र हो जो मृत्युसंग लड्न आफ्नो आयुदेखि डराउँदैन। दुखाइ,रुवाइको या हँसाईको आधारमा लेखाइलाई समालोचना गर्नेहरुको खेतीमाथि एक दिन असिना बर्सिने छ अनि फेरि उन्नति कहिले हुने छैन। यतिका कुरा सुनिसकेर उसले मतिर फर्की टाउको हल्लाउँछ लाग्छ उसको इसाराले मलाई समर्थन दिँदैछ।