विवाह

आइ.पी. अधिकारी

साझ पर्न लागेको समय । सूर्यले पश्चिम पहाडमा विस्तारै आराम लिन लागेको थियो । पूर्वबाट सन्ध्याकाली अध्याँरोले पृथ्वीलाई विस्तारै छोप्दै थियो । चराहरु आ-आफ्नो बासस्थान फर्कने क्रममा थिए । किर्तिपुर, चम्पादेवीको काखमा रहेको यो गाउँ संध्यालाई अंगाल्ने समयमा सुनौलो र चहकिलो देखिएको थियो । थोरैमात्र क्षेत्रमा फैलिएको खेतमा गहुँबाली फुल्न लागेको छ । शीत्तल हावा सुस्तरी बहेको छ । यसले गोधुलीलाई अरु रौनकता थप्ने काम गरेको छ ।

म घरको माथिल्लो तलामा उभिएर बाहिरतिरको दृश्य हेरेर रमाइरहेको छु । साँझ पर्ने समय म धेरैजसो कापी कलम छाडेर यसरी ने बिताउँछु। चैते दशैं र भर्खरै नयाँ वर्ष शुरु भएको कारण मानिसको चहल-पहल निकै थियो । पर बजारमा गाडीको आवाज र मानिसको हल्ला स्पष्ट सुनिन्छ। मेरो आँखालाई नजिकैको एउटा दृश्यले खिच्यो ।

म बसेभन्दा त्यस्तै सय मिटर पर । बालबालिकाको निकै ठूलो हुल छ। मैले धेरैलाई त्यसअघि नै देखेको हो तर अहिले खुट्याउन गार्‍हो भैरा’छ । यिनीहरु त्यस्तै ८-१० वर्षका हुँदा हुन् । दर्जनको संख्यामा छन् । वयस्कहरुको उपस्थिति छैन । कुनै खेलजस्तो पनि छैन । केटाकेटीको हुल बढ्दै गएपछि त्यहाँ के भएछ भनेर जान्ने इच्छा जाग्यो ममा ।

+    +    +    +    +    +    +    +    +    +    +   +

बिमला पीठो केलाउँदैछे । अरुहरु कृष्ण र सोनाका वरिपरि उभिएका छन् । छेउमा पानीका बोतल, नाङलो, थाल र कचौराहरु छन् । भाँडा-कराइ हुनुथ्यो भने त्यसलाई पक्का म पिकनिक ठान्थें तर भाँडा-कराइ छैन ।

श्याम विशेष भेषमा सजिएको छ । उसलाई लाउन केवल कछाड र सेन्डो मात्र छ । उ बाहुन बनेको छ, अनि कृष्ण र सोना त्यस समयका लागि दुलाहा-दुलही । ब्राम्हणको भुमिका निभाउन श्यामलाई निकै धौ धौ परे पनि उ मुसुमुसु हाँसिरहेको देखिन्छ । लाग्छ उ यस भुमिकामा त्यति सिरियस छैन । सोनालाई आमाको साडीले निकै सुहाएको जस्तो देखिएको छ । उसको अनुहार प्रष्ट देखिएको छैन । कुनै सेतो धर्के कपडाले त्यो छेलिएको छ ।

ब्रम्हाण केही हतारमा छन् । बिमला पीठोको नाङ्लो एकातिर राखेर हतार-हतार ब्राम्हणको नजिक आई र कानमा केही खुसुक्क भनी ।

कृतिका पनि छेवैमा उभिएकी थिई । तर उ यस समारोहकी दर्शकमात्र। उसको उमेर यस्तो खेल खेल्न सुहाउने छैन । १५ लाग्न आँटेकी कृतिका करिब दुई हार पर बसेर यो खेलको मज्जा लिइरहेकी छ । केही समय पहिलेसम्म उसले पनि यस्ता धेरै खेला रमाइलो मानेर खेलेकी थिई । उ आफैं पनि केही पटक दुलही बनेकी थिई । बच्चा उमेरमा विवाहजस्तो रमाइलो खेल अरु हुन सक्तैन, उसलाई यसको ताजा अनुभव छ ।

कृतिका केही हुर्केकी छ, स्तनका भागहरु विस्तारै बढ्न थालेका छन् । उ सुकिला लुगा लगाउन थालेकी छ, अरुले गरेको नक्कल गर्न थालेकी छ । लिपस्टिक र गाजल अनुहारमा देखिन थालेको छ । सानो कालो टीकाले उसलाई खुब सुहाएको छ । यी सबै उसको उदाउँदो यौवनका लक्षणहरु हुन् । समय धेरै छैन अब उसले वयस्क हुने दिन । भन्छन् १६औं वर्ष जीवनको चरमोत्कर्षको विन्दु हो । कुखुरे जोवन, यो उमेरमा नारीलाई विश्व सुन्दरी नै बन्न मन लाग्छ । राम्रो लाउने र खाने अनि नयाँ-नयाँ ठाउँ घुम्ने रहर यही बीचमा आउँछ ।

कृतिकाले अब विस्तारै सामाजिक परिपाटीमा घुलमिल हुनुपर्छ, घर व्यहारमा हात हाल्नु पर्छ । यौन र यौवन मात्र हैन उसलाई सामाजिक चालचलन र घर धन्धाले पनि वेर्न थालेको छ ।

तर यो पनि सत्य हो उसले बनावटी दुलही बनेको धेरै अघि हैन । उता बाबु-आमाले चाहे उसले साच्चैकी दुलही बन्ने दिन पनि त्यति टाढा छैन । आज विवाह मण्डपभन्दा अलि पर बसेर ऊ बनावटी दुलही र आफूले साँच्चै दुलहीको भुमिका निभाउनु पर्ने दिनको तुलना गर्दैछे । उसले यस्ता खेललाई चट्ट छोड्न पनि सकेकी छैन, मात लागेको छ। तर त्यहाँ खेल्ने दौंतरी उसका उमेरका छैनन् । त्यसैले सामेल हुन पनि आँट छैन ।

हिजो अस्तिका ती रमाइला दिन । त्यो उत्साह, त्यो मज्जा अब कहिल्यै आउदैनन् । उसको भित्रि मन पोल्यो । उसलाई लाग्यो यस्ता खेल खेल्न पाए ती रमाइला दिन, त्यो आनन्द, त्यो रमझम फेरी पलाउने थियो । उसले यो बालखेल न छोड्न नै सकी न खेल्न नै । विवाहभन्दा उसलाई कता कति कुतकुती लाग्न थालेको छ । केही समयअघि मात्र दिदीले प्रेमविवाह गरेर गएको दृश्य उसका अगाडि छ। इलु-इलुका कहानी उसलाई थाहा हुन थालेको छ ।

उ आफू बसेको वरिपरि हेर्थी अनि फेरी विवाह मण्डप । हाँस उठ्यो, अर्कोतर्फ फर्केर हाँसी । ठूलो आवाजमा हाँस्न पनि उसलाई मन लागेन। त्यो गिल्ला गरेको हुनेछ बालबालिकालाई । ऊ त्यसो गर्न रुचाउन्न । वस समारोहमा भाग लिन जाने हिच्किचाहटले उसले टाढैबाट त्यसको रमाइलो लिन चाहेकी छ ।

सिँदूर हाल्ने समय उसको मन थामिएन । बेहिलिको शिरबाट सेतो कपडा अलि परसम्म टाँगिएको छ । यो कपडा समाउन उसलाई रहर लाग्यो । उठी, अघि गई र समाई । बेहुलाले सिँदूर हालेको नाटक गर्‍यो । त्यो रातो हैन सेतो-खैरो देखियो । सायद त्यो बालुवा थियो । दुई-तीन पटक बेहुलाको हात तलमाथि गरिरह्यो ।

म छेवैमा उभिएको थिएँ । कृतिकाले पुलुक्क मेरो अनुहारमा हेरी । लाजले उसको अनुहार रातो भयो । लाग्यो उसलाई यो काम सुहाएन । उसले रुमाल त्यसै छाडी अनि अलि पर गएर अर्कैपट्टि फर्केर मुख छोपेर हाँस्न थाली । उभिइएका केटाकेटी त्यो देखेर हा-हा र हि-हि गरेर हाँसे अनि विवाह बीचैमा छाडे । कराउन थाले ।

राखेका सामानमा कसैले लात्तले हाने, कसैले टिपेर फाले । दुलाहा-दुलही पनि खितितिति हाँस्दै दुईदिशा दगुरे । विवाह सिद्धियो । विवाह उत्सव बिचैमा भंग गरेकोमा मलाई पछुतो भयो, नरामइलो लाग्यो ।

कृतिका निकैबेर उभिइरही । सबै केटाकेटी लाखापाखा लागे । एउटी बच्चीले म उभिएर उसलाई हेरिरहेको सूचना दिएपछि कृतिका नफर्किनै दौडी । साँझ झमक्क परेको थियो । म घर फर्कें । कोठामा रेडियो बजिरहेको थियो । रोडियोले विवाहको गाडी दुर्घटनामा परेर ४० जना मरेको खबर सुनायो ।

Adhikari blogs at ipajournal.wordpress.com

Tags: Bhutanese Literature Bhutani Katha I P Adhikari