प्रस्तावना

१३ सेप्टेम्बर २०१०

श्रीमान् अध्यक्षज्यू,
नेपाली साहित्य परिषद्, भूटान

विषय: परिषद्को पुनर्संरचना गर्ने सम्बन्धि प्रस्तावना |

महोदय,
नेपाली भाषा र साहित्यको विकासमा नेपाली साहित्य परिषद् भूटानले पुर्‍याएको योगदानका सन्दर्भमा कुरा गरिरहनु पर्दैन | भाषा र साहित्यको विकासमा कति पनि उन्नति हाँसिल नगरेको एउटा जटिल परिवेशबाट शरणार्थी अवस्थासम्म आइपुग्दा सबैभन्दा ठूलो चुनौती नै भाषाको संरक्षण गर्नु रहेको थियो | यस अवस्थामा नेपाली भाषा परिषद् भूटानका नामले भएको यस संस्थाको स्थापना भूटानीहरुकालागि वरदान सावित भयो |

शरणार्थी अवस्थाका अनेकौं प्रतिकूलताहरुसंग मुकाबिला गर्दै भाषा-साहित्यको संरक्षण, उन्नति र विकासमा निरन्तर लागिपरेको यस संस्थाले कैयन् उतारचाडव पनि अनुभूत गरेको छ | तर जुनसुकै अवस्थामा भए पनि प्रवासका कठिनाइहरुलाई एकातिर पन्छाएर आफ्नोपन बचाउने मूलमन्त्रका साथ कटिवद्ध रहेको यस संस्थाले भाषा विकासको चरण पार गर्दै साहित्यको विकासमा केन्द्रित रहन आफूलाई “नेपाली भाषा परिषद्”बाट “नेपाली साहित्य परिषद्” मा रुपान्तरित गरेको  कुरा विदितै छ | त्यसो त कार्यक्रम परिचालनका क्रममा कतिपय कमजोरी पनि भए होला | नेपाली साहित्य परिषद भूटान वर्तमान समयमा निष्प्राण बन्दै गएको जनगुनासो व्यापक रहेको छ । कतिपय परिषदकै सदस्यहरु परिषदको वर्तमान क्रियाकलापका सम्बन्धमा वेखवर रहेको बताउँछन् । धेरै नेपाली भाषा, साहित्यप्रेमी सज्जनहरु नेपाली साहित्य परिषदको अस्तित्वमाथि शंका गरिरहेका छन् र परिषदसँग रहेका महत्वपूर्ण कागजात, दस्तावेज एवं सरसामानका बारेमा जिज्ञासा उठाइरहेका छन् । हामीलाई लाग्छ नेपाली साहित्य परिषद भूटान पूर्णरुपमा अस्तित्वविहीन भएको छैन । कठिन परिस्थितिमा निष्क्रिय बन्दै गएको मात्र हो ।  केही नभएकै अवस्थाबाट भए पनि साहित्य सम्प्रेषण गर्ने, साहित्यिक जनशक्ति उत्पादन गर्ने, शिविरमा साक्षरता बृद्धि गर्ने आदि कुरामा परिषद् जहिल्यै पनि अगाडि रहेको कुरा स्मरणीय छ ।
यसैबीच साहित्यिक सक्रियताका नाममा कतिपय झुण्डहरु जन्मँदै र निष्क्रिय हुँदै गए | नेपाली साहित्य परिषद् भूटान र भूटान गजल मंचले भने आफूलाई अहिलेसम्म पनि बचाइराख्न सफल भएका छन् |

समय परिवर्तित भयो | हामीले फेरि छिन्न-भिन्न हुनु पर्‍यो | आजको परिवेश फरक परिवेश हो | अब नेपालमा हुँदा जस्तो भौगोलिक सामीप्यता पनि हामीसंग रहेन | समय इलेक्ट्रोनिक युगको नवीन जहाज चडेर उडिरहेको छ | हामी संसारका विभन्न ठाउँमा छरिएका छौं | हाम्रा संसारमा फरक-फरक समयमा सूर्य अस्ताउँछन्, चन्द्रमा उदाउँछन् | आफ्नोपन, भाषा, साहित्य, संस्कार र संस्कृति सबै धरापमा पर्दैछन् | अब फेरि एक चोटी गम्भीर हुनुपर्ने भएको छ |

अब के?

पछिल्लो समयमा सन् २००९ को मे महिनाबाट Bhutaneseliterature.com का नामले एउटा ई-पत्रिकाको प्रकाशन सुरु भएको छ |  एकपछि अर्को गर्दै यस मंचले आफूलाई संस्थागत गर्ने प्रयास जारी राखेको छ | आज यस मंचभित्र संस्थापन, सम्पादन र कार्यकारिणी बोर्डहरु सक्रिय रुपमा काम गरिरहेका छन् | यसको केही समयपछि आफ्नो साहित्यिक सक्रियताको घोषणा गर्दै केही जागरुक साहित्यकर्मीहरुको प्रयासमा विश्व भूटानी साहित्य संघ (Global Bhutanese Literature Organisation, GBLO) को प्रस्ताव अगाडी आएको छ | यस अवधारणालाई संस्थागत गर्न  GBLO को तदर्थ समिति काम गरिरहेको छ | उता नेपाली साहित्य परिषद् र भूटान गजल मंच आफ्ना धेरै सक्रिय सदस्यहरु पुनर्बासमा गएपछि एक प्रकारले निष्क्रिय जस्तै भएका छन् |

लामो समयको छलफलपछि भूटान गजल मंच, Bhutaneseliterature.com र प्रस्तावित  GBLO को संयुक्त बैठकबाट एउटा निष्कर्षमा पुगेका छन् कि भूटानी साहित्यको सम्वर्द्धन र विकासका लागि कुनै पनि नयाँ संस्थाको घोषणा गर्नुभन्दा अस्तित्वमा रहेका साहित्यिक संस्थाको समयसपेक्ष रुपान्तरण गर्नु श्रेयस्कर   हुनेछ | साहित्यको विकासका लागि स्थापित संस्थाहरुको इतिहासको रक्षा, उनीहरुले पुर्‍याएको देनको कद्दर, उनीहरुको साहित्यिक सक्रियताको निरन्तरता र वर्तमानको मागलाई सम्बोधन गर्न नेपाली साहित्य परिषद् भूटानको पुनर्संरचना आवश्यक देखिन्छ . परिवर्तित परिस्थितिमा परिषद नेपाली भाषा साहित्यमा मात्रै केन्द्रित हुनुभन्दा अंग्रेजी र जोङ्खा भाषालाई पनि समेट्दै कार्यक्षेत्रलाई विस्तृत पार्न र समयको मागलाई सम्बोधन गर्न अगाडि बढ्नु पर्दछ भन्ने हामीलाई लागेको छ । त्यसकारणले नेपाली साहित्य परिषद भूटानको पुनर्संरचना गरी साहित्य परिषद भूटानमा रुपान्तरण गर्नका लागि एउटा साधारण मार्गचित्र यी मंचहरुका छलफल समूहहरुले निम्न वमोजिम प्रस्ताव गरेका छन्:

• सबै मंचहरुको कार्यकारिणी समिति विघटन गरी सबैको सहभागितामा नयाँ कार्यकारिणी समिति गठन गर्ने |
• ‘नेपाली साहित्य परिषद भूटान’लाई परिमार्जन गरी ‘साहित्य परिषद भूटान’ (Literature Council of Bhutan/ Bhutanese Literary Council) बनाउने |
• भूटानीहरु पुनर्बासित भएको कुनै मुलुकमा संस्था दर्ता गर्ने |
• सबै साहित्यिक गतिविधिहरु (अनलाइन प्रकाशन, पुस्तक प्रकाशन, गोष्ठी-कार्यक्रम, भाषा सिकाइ, अनलाइन नेपाली कक्षा, अनलाइन पुस्तकालय, अनलाइन पसल, सम्मान-पुरस्कार-अभिनन्दन आदि) साहित्य परिषद् भूटानमार्फत गर्ने |
• साहित्य परिषद् भूटानको व्यवस्थित वेभ पृष्ठ निर्माण गर्ने | अहिले संचालनमा रहेको Bhutaneseliterature.com प्रकाशन/Publication ‘मेनु/आइकोन’अन्तर्गत रहने | यसको स्वतन्त्र सम्पादन बोर्ड रहने तर प्रशासकीय अधिकार परिषदमा निहित रहने |
• GBLO को व्यवस्थापनमा रहेका साइटमध्ये कुनै एकलाई परिषद्को सामाजिक संजालको रुपमा विकास गरिने र अरु साइटहरुलाई प्रकाशन पृष्ठमा पुनर्निर्देषित गरिने |  आदि……

यी केवल प्रस्ताव हुन् र यस विषयमा विस्तृत छलफलको आवश्यकता पर्दछ | यस दिशातर्फ निश्चित/ठोष काम गर्न हामी परिषद्लाई हार्दिक अनुरोध गर्दछौं |

परिवर्तित यस समयको सीमामा उभिएर गरिएको यस प्रस्तावलाई नेपाली साहित्य परिषद भूटानले सकारात्मक रुपमा लिनेछ र रचनात्मक निर्णयमा पुग्नेछ भन्ने हामीले विश्वास लिएका छौं |

यथासक्य छोटो समयभित्र यहाँहरुको जवाफको अपेक्षा सहित

रमेश गौतम

Coordinator

Proposal Drafting Committee

Team Members:

1. Ramesh Gautam – Co-ordinator (Bhutaneseliterature.com-Board of Trustees)

2. Puranaghare-Member (Bhutaneseliterature.com-Board of Trustees)

3. Nandi Kishor Siwakoti – Member (Bhutan Gazal Manch)

4. Karna Gurung – Member (Ad Hoc CommitteeGBLO)

5. Shivalal Dahal-Member (Ad Hoc Committee GBLO)

6. Prakash Dhamala – Member (Bhutan Gazal Manch)

Tags: Bhutanese Literature