नेपाली-भाषी भूटानी साहित्यिक आकाशमा अर्को कृतिः ऐनामा देश
लीला चौलागाईं
सञ्चारकर्म, भाषाकर्म गर्दागर्दै सि.एम. निरौला कथाकारका रूपमा आएका छन् । उनको कथाकृति ‘ऐनामा देश’ आएको छ । आएको छ, के भनौं, दुई महिनअघि ह्यारिसबर्ग, पेन्सलभेनिया घुम्न जाँदा कथाकार भेटिए । लेखकबाटै पुस्तक पाएँ । पढेर दुई अक्षर लेख्न जाँगर भएका मानिसका हातमा किताब राखेपछि लेखकले किताबको समीक्षाको लालसा गर्नु स्वभाविक हो ।
‘ऐनामा देश’का २४ कथा भूटान, नेपाल, हुँदै अमेरिका आइपुग्छन् । विषयान्तरको प्रसंग उठ्दा कथा राष्ट्रियता, सामाजिक भावना, कुरीति अनि कुसंस्कार, लैङ्गिक विभेदता, जातिय र धार्मिक विविधता आदिको सेरोफेरोमा छन् । खोक्रो आडम्बरको छाला भिरेर स्वयंलाइ राष्ट्रवादी, समाजवादी अनि बौद्धिक वर्गमा पर्छु भनेर ठान्नेहरूको धज्जी उडाएको पाइन्छ । शरणार्थीजस्तो कहालीलाग्दो जीवन जीउनुपर्दाको पीडा एकापट्टी त अर्कापट्टी सात समुद्र बिरानो मुलुकमा भाषा र संस्कृतिको समस्यामा छट्पटिनुको पीडा, यी दुवै पीडाका कारण र निवारण यदाकदा कथाकारले उदृत् गरेका छन् । सरल र सुलभ भाषाको प्रयोग गरी, सजिलैसँग बुझ्न सकिनु कथाको सबल पक्ष हो भने कथालाइ थप वर्णनात्मक विश्लेषण नगर्नु र सलल बगेको अवस्थामा बिचमै दुई पात्रहरूको संवाद काटिनु र कथाले अर्कै मोड लिनु कथाको दुर्वल पक्ष हो । हो, यहीँनेर कथाकारको परिपक्वता देखिँदैन ।