साहित्य नै लेख्ने हो त?

भक्त घिमिरे
अमेरिका

साँच्चै हो त ! तिमी साहित्य नै लेख्ने हो?
यदि तिमी साहित्य नै लेख्छौ भने
दरबार, सुन्दरी र सपनाको राजकुमार,
सुनकेशी रानी र
जादूगर ड्राकुलाको दन्ते कथा होइन
नक्कली बाग-बगैंचा र फूलको,
आकाश र जूनको कथा पनि होइन,
जीवनको उद्देश्यमा मृत्युसित जुवारी खेल्ने,
न्यायका निम्ति चुनौती मोल्ने,
व्यथा र हारहरूका सामु नपग्लिने,
यमदूतहरूलाई युद्धमैदानबाट
रित्तो हात फर्काउनेहरूको गाथा लेख,
जहाँ मनववताविरुद्ध धावा बोलिन्छ,
जहाँ खुलेआम दासता झल्किन्छ,
त्यहाँ विद्रोह बोल्ने वीरहरूको गाथा लेख ।
साहित्य जीवन हो, शोषण होइन,
साहित्य दर्पण हो, खण्डहर गुफा होइन,
त्यसैले तिमी पिञ्जडा बनाउनेको भन्दा
पिञ्जडाको ढोका खोल्नेहरूको कथा लेख ।

हो ! अब त्यो साहित्य लेखिनैपर्छ
तर,
त्यो साहित्य मनलहरीको गीत होइन
मान्छे-मुटुको धड्कन छुने हुनुपर्छ
भएकाभन्दा बढी हुने र हुनुपर्ने,
अघाएकाले भोकाहरूलाई दिनुपर्ने
त्यो साहित्य अब लेखिनै पर्छ ।
‘देश’ नामको भूगोलभित्र
भावनात्मक अन्तरंगले कोरिएका
नश्ल-हैसियतका सीमाहरू
तोड्नसक्ने साहित्य लेखिनुपर्छ,
हो, अब धेरै ‘वाद’हरूको बजारमा
नयाँ ‘मान्छेवाद’ जन्माउने
नयाँ एउटा साहित्य लेखिनुपर्छ,
हो, अब त्यो साहित्य लेखिनै पर्छ ।
आकाशमा मडारिएको बादल झैं
दर्कने पानीका थोपाहरू झैं
आकाश चिरेर चम्किने बिजुलीजस्तै
दासताका साङ्लीहरू टुक्य्राउने
महासंकल्पको साहित्य अब लेखिनुपर्छ
हो, अब त्यो साहित्य त लेखिनै पर्छ ।
साहित्य एक प्रस्थानविन्दु
युद्धोन्मुख शैलीको, छापामार छन्दहरूको
शोषणहरू समाप्त पार्ने
एउटा नमूना प्रस्तुत गर्नैपर्छ
हो, अब त्यो साहित्य लेखिनै पर्छ ।
निर्वाध उड्ने चराहरू,
अबोध बालक र हली–गोठालाहरू
हातेमालो गरी क्रमबद्ध
उभिएको नारी जमात,
दमित-पीडित मान्छेहरू
खित्का छोडेर हाँस्नसक्ने
एउटा नयाँ बिहानी ल्याउन
त्यो साहित्य अब त लेखिनै पर्छ ।

मरेकाहरूको विलौना साहित्य,
स्वर्गको परिकल्पना साहित्य,
मात्रा र छन्दको साहित्य,
शब्द र वर्णविन्यासको साहित्य,
शासक सर्काउने ‘नूनलौरे’ गीतको साहित्य,
नाइकेहरूको पूजा र आरतीको साहित्य कदापि होइन,
अब त्यो साहित्य लेखिनुपर्छ,
जहाँ सजीवता बोल्छ,
जहाँ स्वच्छ मानवताको धड्कन चल्छ ।
पहाड, नदी र पुतलीहरूको होइन यहाँ,
पहिले मान्छेहरूकै साहित्य लेखिनु पर्छ ।
कुरूपताको भग्नावशेष जलाउन
निर्ममताको हद् तोक्न
अजंगको आवाज दिने
एउटा साहित्य चाँडै लेखिनु पर्छ,
निर्विवाद अब चेतनाको कुटो र गैंती
अर्जाप्ने साहित्य लेखिनु पर्छ,
हो, त्यो साहित्य अब लेखिनै पर्छ ।
कठोरताको चट्टान फोर्न,
नयाँ रंगले इतिहास कोर्न,
निरंकुश त्यो सञ्जाल तोड्न
अब,
पुल्ठो बाल्ने साहित्य लेखिनुपर्छ
त्यसैले अब यहाँ
सुनका गहनाको होइन,
लोहाको साहित्य लेखिनु पर्छ,
सानो मुटुको होइन अब,
विशाल हृदयको साहित्य लेखिनु पर्छ ।
हो, अब ‘गरीब’ र ‘श्रमिक’ नामका
सजीव देवताहरूको साहित्य लेखिनु पर्छ,
जतासुकै लेखिनु पर्छ, सधैं–सधैं लेखिनु पर्छ ।
स्वतन्त्रताको स्वच्छन्द अनुभूतिमा
उन्मुक्त सास फेर्न पाउने,
साहित्य अब झट्ट लेखिनु पर्छ,
हो, त्यो साहित्य त लेखिनै पर्छ !
के, तिमी साँच्चै साहित्य नै लेख्ने हो त?

Tags: Bhakta Ghimire Bhutanese Literature Bhutani kavita