म गरिब

श्रीलाल सिवा
न्यू ह्याम्पसायार, अमेरिका

मलाई अचम्म लाग्छ

अहिलेसम्म पनि

म गरिब हुनुमा !

याद छ मलाई

म जन्मिँदा मेरा बा-आमा

गरिबहरू मध्येका गरिब थिए !

र आज म

जीवनको उत्तरार्धमा

क्षितिजलाई पहेंलपुर पारी

अस्ताउन लागेको घाम झैँ म

तेल सकिएर

धिप-धिप गर्दै

निभ्न लागेको दियो झैँ म

आज घरले जा जा भन्दै

श्मशान घाटले बोलाइरहेको बेला

म पनि गरिब छु।

जति बेला ममा

जोस, जाँगर, र यौवन थियो

शरीरका अङ्ग-अङ्गमा

ऊर्जा सलबलाइरहन्थ्यो,

सिङ्गै हिमाललाई

काँधमा बोकेर हिँड्ने

आँट थियो;

समुन्द्रको पिँधमा पुगी

मोती टिपी ल्याउन सक्ने

साहस थियो;

एकै चोटि कराउँदा पनि

संसारभरले सुन्ने

आवाज थियो-

स्वर्गमा आफ्नै

घर बनाउन सक्ने

सपना पनि थियो !

तर म

जहिले पनि शिथिल भएर

गल्लीको लुते कुकुर झैँ

रक्सी, गाँजा र चरेसले

लट्ठ भएर

फोहोरको डङ्गुरमा कैयौँ रात बिताएँ-

कहिले चोरी- डकैती गर्दा गर्दै

लखतरान हुने गरी

पिटाइ खाँदै

सडकको पेटीमा
रगताम्य भई पल्टिरहेँ म !
समयको बाली
लगाउने बेलामा
गाउँका कुण्डले-मुण्डले
साथ लिएर
‘ग्याङ-फाइट’मा
व्यस्त हुन्थेँ म
सबैको बारीभरि
अन्नका बाला लह-लह हुँदा
आफ्नो चैँ रणमैदान
बनाइदिन्थेँ म !
अरू त के
आफ्नै घरमा-
आफ्नै परिवारमा पनि
झगडाको धुनी बालिदिन्थेँ म,
अरूलाई कमाई खुवाउनुभन्दा
बरु आफैँ भोकै
बसिदिन्थेँ म-
अनि को हुँदैन त गरिब ?

हृदयमा घाम
उदाएको चाल नपाउने म
बुद्धिको बिर्को
उघ्रेको थाहा नपाउने म
जीवनको सपना देख्दै छु भनी
विचार पनि नगर्ने म
म, म नै थिएँ ।

तातेको फलाम पिट्दा मात्र
त्यसले चाहेको आकार दिन्छ
पानीको वेगलाई समेटी
टर्वीनको पङ्खामा हाल्न सक्दा मात्र
त्यसले ऊर्जा उत्पादन गर्छ !
नत्र त प्लास्टिकजस्तै
आकाशमा उड्दा पनि
विष निकाल्छ-
धर्तीमा बस्दा पनि
विष निकाल्छ ।
त्यसैले
जन्मँदा नै गरिब हुनु
केही होइन;
तर
मर्ने बेलामा पनि
म जस्तै गरिब हुनु
संसारकै भार बन्नु बराबर हो !